دندان های شیری
در بین دندانهای شیری یا اولیه، ده دندان در فک بالا و ده دندان، در فک پایین وجود دارند. دندانپزشک زن در رشت رشد اولیه دندانها معمولا بین ۴ تا ۷ ماهگی اتفاق میافتد. در مجموعه اولیه دندانها، دو نوع دندانِ نیش مرکزی و جانبی و دو نوع دندانِ مولر اول و دوم هستند. تمام دندانهای اولیه یا شیری به طور معمول بعداً در سنین ۶ تا ۱۰ سالگی با دندانهای مشابه خود جایگزین میشوند. رشد هر دندانِ جدید در نوزاد همراه با علائمی مانند بیقراری، بی اشتهایی، گریه، میل به جویدن اجسام سخت و گاهی تب و افزایش بزاق دهان همراه است.
دندان های دائمی
از بین دندانهای دائمی، 16 عدد در فک بالا و 16 عدد در فک پایین وجود دارند. دندانهای دائمی انسان به ترتیب توالی بوستروفیدونی شمارهگذاری میشوند. دندانهای فک بالا شامل موارد زیر هستند:
- دندانهای مرکزی (دندانهای 8 و 9)
- دندانهای جانبی (7 و 10)
- دندان، نیش (6 و 11)
- پرمولر اول (5 و 12)
- پرمولر دوم (4 و 13)
- دندانهای مولر اول (3 و 14)
- دندانهای مولر دوم (2 و 15)
- دندان های مولر سوم (1 و 16)
فک پایین نیز دارای دندانهای زیر است:
- دندانهای مرکزی (24 و 25)
- دندانهای جانبی (23 و 26)
- دندانهای نیش (22 و 27)
- پرمولرهای اول (21 و 28)
- پرمولرهای دوم (20 و 29)
- دندانهای مولر اول (19 و 30)
- دندانهای مولر دوم فک پایین (18 و 31)
- دندانهای آسیایی سوم فک پایین (17 و 32)
دندانهای مولر سوم معمولاً دندان عقل نامیده میشوند و ممکن است هرگز به وجود نیایند. در صورت رشد دندانِ عقل میتواند بدون مشکل خاصی باقی بماند، اما اگر دچار پوسیدگی سطحی یا خرابی ریشه شوند، نهفته یا افقی باشند بر اساس وضعیت خقرارگیری لازم است کشیده یا جراحی شوند. ایجاد دندانهای اضافی، به عنوان مثال دندانهای آسیای چهارم و پنجم که از آنها به عنوان دندانهای فوق بزرگ (هایپرودنتیا) یاد میشود، بسیار نادر است.
دندان پیش
هشت دندان، پیش (Incisors) قدامی، چهار دندان در قوس فوقانی و چهار دندانِ پیش در فک پایین وجود دارند. عملکرد آنها بریدن غذا در هنگام جویدن است. روی دندان، هیچ کاسپی وجود ندارد در عوض، به سطح دندانِ مورد استفاده در غذا خوردن، برجستگی لبه گفته میشود. علیرغم تشابه، تفاوتهای جزئی بین دندانهای ثنایا یا دندان پیش اولیه و دائمی وجود دارد.
دندان نیش
دندانهای نیش (Canine tooth) فک بالا و فک پایین با فاصله سه دندان از خط میانی (دندان ثنایای مرکزی) قرار دارند و دندانهای پیش را از دندانهای دندانهای آسیای کوچک جدا میکنند. موقعیت دندانهای نیش عملکرد دوگانه آنها را منعکس میکند زیرا مکمل دندانهای آسیای کوچک و دندانهای پیش هنگام جویدن هستند. عملکرد اصلی دندانهای نیش پاره کردن غذا است.
دندان آسیای کوچک
دندانِ آسیای کوچک یا پرمولر (Premolar)، دور از دندانهای نیش و کنار دندانهای آسیاب دیده میشوند. آنها به دو دسته دندان آسیای کوچک اول و دوم تقسیم میشوند. عملکرد پرمولرها متفاوت است. هیچ پیش دندان مولدی وجود ندارد اما دندانهای شیری قبل از دندانهای دائمی وجود دارند. روی دندانِ آسیای کوچک خصوصاً در اولین دندان پرمولر فک پایین، یک لبه بزرگ وجود دارد. پرمولر دوم فک پایین تقریباً همیشه با دو لبه تیز مشخص میشود. پرمولرهای تحتانی و پرمولر دوم فوقانی معمولاً یک ریشه دارند. قسمت اول فوقانی معمولاً دو ریشه و گاهی فقط یک ریشه دارند و در موارد نادر سه ریشه دیده میشود.
دندان آسیای بزرگ
دندانهای مولر (Molar) یا آسیای بزرگ، خلفیترین دندانها هستند و عملکرد آنها خرد کردن غذا و جویدن است. تعداد لبهها و در نتیجه ظاهر کلی آن در بین دندانهای آسیاب مختلف و بین افراد متفاوت است. بین دندانهای آسیاب شیری و دندانهای آسیاب دائمی تفاوتهای زیادی وجود دارند اگرچه عملکرد آنها مشابه است. دندانهای مولر سوم دندان عقل هستند.
دندان عقل
دندانِ عقل یا مولر سوم یکی از سه دندان مولر در انتهای لثهها و خلفیترین این سه مورد است. سنی که دندان عقل رویش مییابد متغیر است اما معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست اتفاق میافتد. اکثر بزرگسالان دارای چهار دندانِ عقل هستند که از هر چهار عدد دندانِ عقل حداقل یکی رشد میکند اما وجود هیچیک، کمتر یا بیشتر از ۴ عدد نیز امکان پذیر است.
معمولا در اطراف دندانِ عقل نهفته یک کیست وجود دارد. سن رویش دندان عقل بین جمعیتهای مختلف تفاوت قابل توجهی دارد. به عنوان مثال، دندانهای عقل در افراد آسیایی و اروپایی زودتر از افراد آفریقایی رشد میکند. به طور کلی رویش دندانِ عقل بین سن 17 تا 21 سالگی و در برخی افراد در اوایل سن 13 سالگی شروع شود و به طور معمول قبل از 25 سالگی اتفاق میافتد. اگر تا سن 25 سالگی رویش نداشته باشند معمولاً دیگر رشد نخواهد کرد.
دندان های شیری
در بین دندانهای شیری یا اولیه، ده دندان در فک بالا و ده دندان، در فک پایین وجود دارند. دندانپزشک زن در رشت رشد اولیه دندانها معمولا بین ۴ تا ۷ ماهگی اتفاق میافتد. در مجموعه اولیه دندانها، دو نوع دندانِ نیش مرکزی و جانبی و دو نوع دندانِ مولر اول و دوم هستند. تمام دندانهای اولیه یا شیری به طور معمول بعداً در سنین ۶ تا ۱۰ سالگی با دندانهای مشابه خود جایگزین میشوند. رشد هر دندانِ جدید در نوزاد همراه با علائمی مانند بیقراری، بی اشتهایی، گریه، میل به جویدن اجسام سخت و گاهی تب و افزایش بزاق دهان همراه است.
دندان های دائمی
از بین دندانهای دائمی، 16 عدد در فک بالا و 16 عدد در فک پایین وجود دارند. دندانهای دائمی انسان به ترتیب توالی بوستروفیدونی شمارهگذاری میشوند. دندانهای فک بالا شامل موارد زیر هستند:
- دندانهای مرکزی (دندانهای 8 و 9)
- دندانهای جانبی (7 و 10)
- دندان، نیش (6 و 11)
- پرمولر اول (5 و 12)
- پرمولر دوم (4 و 13)
- دندانهای مولر اول (3 و 14)
- دندانهای مولر دوم (2 و 15)
- دندان های مولر سوم (1 و 16)
فک پایین نیز دارای دندانهای زیر است:
- دندانهای مرکزی (24 و 25)
- دندانهای جانبی (23 و 26)
- دندانهای نیش (22 و 27)
- پرمولرهای اول (21 و 28)
- پرمولرهای دوم (20 و 29)
- دندانهای مولر اول (19 و 30)
- دندانهای مولر دوم فک پایین (18 و 31)
- دندانهای آسیایی سوم فک پایین (17 و 32)
دندانهای مولر سوم معمولاً دندان عقل نامیده میشوند و ممکن است هرگز به وجود نیایند. در صورت رشد دندانِ عقل میتواند بدون مشکل خاصی باقی بماند، اما اگر دچار پوسیدگی سطحی یا خرابی ریشه شوند، نهفته یا افقی باشند بر اساس وضعیت خقرارگیری لازم است کشیده یا جراحی شوند. ایجاد دندانهای اضافی، به عنوان مثال دندانهای آسیای چهارم و پنجم که از آنها به عنوان دندانهای فوق بزرگ (هایپرودنتیا) یاد میشود، بسیار نادر است.
دندان پیش
هشت دندان، پیش (Incisors) قدامی، چهار دندان در قوس فوقانی و چهار دندانِ پیش در فک پایین وجود دارند. عملکرد آنها بریدن غذا در هنگام جویدن است. روی دندان، هیچ کاسپی وجود ندارد در عوض، به سطح دندانِ مورد استفاده در غذا خوردن، برجستگی لبه گفته میشود. علیرغم تشابه، تفاوتهای جزئی بین دندانهای ثنایا یا دندان پیش اولیه و دائمی وجود دارد.
دندان نیش
دندانهای نیش (Canine tooth) فک بالا و فک پایین با فاصله سه دندان از خط میانی (دندان ثنایای مرکزی) قرار دارند و دندانهای پیش را از دندانهای دندانهای آسیای کوچک جدا میکنند. موقعیت دندانهای نیش عملکرد دوگانه آنها را منعکس میکند زیرا مکمل دندانهای آسیای کوچک و دندانهای پیش هنگام جویدن هستند. عملکرد اصلی دندانهای نیش پاره کردن غذا است.
دندان آسیای کوچک
دندانِ آسیای کوچک یا پرمولر (Premolar)، دور از دندانهای نیش و کنار دندانهای آسیاب دیده میشوند. آنها به دو دسته دندان آسیای کوچک اول و دوم تقسیم میشوند. عملکرد پرمولرها متفاوت است. هیچ پیش دندان مولدی وجود ندارد اما دندانهای شیری قبل از دندانهای دائمی وجود دارند. روی دندانِ آسیای کوچک خصوصاً در اولین دندان پرمولر فک پایین، یک لبه بزرگ وجود دارد. پرمولر دوم فک پایین تقریباً همیشه با دو لبه تیز مشخص میشود. پرمولرهای تحتانی و پرمولر دوم فوقانی معمولاً یک ریشه دارند. قسمت اول فوقانی معمولاً دو ریشه و گاهی فقط یک ریشه دارند و در موارد نادر سه ریشه دیده میشود.
دندان آسیای بزرگ
دندانهای مولر (Molar) یا آسیای بزرگ، خلفیترین دندانها هستند و عملکرد آنها خرد کردن غذا و جویدن است. تعداد لبهها و در نتیجه ظاهر کلی آن در بین دندانهای آسیاب مختلف و بین افراد متفاوت است. بین دندانهای آسیاب شیری و دندانهای آسیاب دائمی تفاوتهای زیادی وجود دارند اگرچه عملکرد آنها مشابه است. دندانهای مولر سوم دندان عقل هستند.
دندان عقل
دندانِ عقل یا مولر سوم یکی از سه دندان مولر در انتهای لثهها و خلفیترین این سه مورد است. سنی که دندان عقل رویش مییابد متغیر است اما معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست اتفاق میافتد. اکثر بزرگسالان دارای چهار دندانِ عقل هستند که از هر چهار عدد دندانِ عقل حداقل یکی رشد میکند اما وجود هیچیک، کمتر یا بیشتر از ۴ عدد نیز امکان پذیر است.
معمولا در اطراف دندانِ عقل نهفته یک کیست وجود دارد. سن رویش دندان عقل بین جمعیتهای مختلف تفاوت قابل توجهی دارد. به عنوان مثال، دندانهای عقل در افراد آسیایی و اروپایی زودتر از افراد آفریقایی رشد میکند. به طور کلی رویش دندانِ عقل بین سن 17 تا 21 سالگی و در برخی افراد در اوایل سن 13 سالگی شروع شود و به طور معمول قبل از 25 سالگی اتفاق میافتد. اگر تا سن 25 سالگی رویش نداشته باشند معمولاً دیگر رشد نخواهد کرد.