همان طور که میدانید میکروب موجودی تک سلولی است که میتواند تمام نیازهای حیاتی خود را بدون نیاز به سلولهای دیگر برطرف کند. خرید کوره ازمایشگاهی میکروب همانند دیگر موجودات زنده برای رشد و تکثیر به عواملی اعم از آب و غذا و مواد آلی و معدنی نیاز دارد که تمام این عوامل در محیطی به نام محیط کشت وجود دارند و بدین صورت میکروب در محیط کشت رشد میکند. محیط کشت باتوجه به نوع کاربرد میتواند به صورت مایع و جامد و حتی ژلهای و نیمه جامد باشد. از انواع محیط کشت میتوان نوع دست ساز و نوع طبیعی (داخل سلول بدن یک جانور) را نام برد.
انواع محیط کشت
از انواع محیطهای کشت میتوانیم محیط کشت افتراقی، غنی کننده، انتخابی، اختصاصی، پایه و کامل را نام ببریم.
محیط کشت پایه و عمومی (General Purpose Media/Basic Media) نسبت به دیگر محیطهای کشت ساده است و دارای آب و مواد مغذی است و معمولا در این نوع محیط کشت جداسازی اولیه میکروارگانیسمها و سلولها صورت میگیرد.
محیط کشت غنی کننده ((Enrichment Media زمانی به کار میرود که تعداد میکروبها در نمونه کم بوده و یا به دلیل وجود مقدار زیادی از میکروبها در نمونه، جدا کردن آن با مشکل همراه میشود. در این نوع محیط کشت فاکتور رشد وجود دارد و به وسیله آن سلول برای رشد تحریک میشود. از جمله محیطهای کشت غنی میتوان آگار خون و سرم لوفر را مثال زد.
محیط کشت افتراقی (Differential Media) یکی از محیطهای کشت کاربردی در زمینههای بیولوژی است و طوری طراحی شده است که میتواند توسط رنگ کلونی، باکتریهای مختلف را تشخیص دهد. میتوان آگار نمک منیتول و آگار مک کانکی را به عنوان مثالهایی از محیط کشت افتراقی نام برد.
محیط کشت کامل (Complete Media) همهی مواد لازم برای کشت و رشد باکتریها را دارد و چیزی حدوده 80% باکتریها میتوانند در این نوع از محیط کشت رشد کنند.
محیط کشت انتخابی ((Selective Media محیطی است که در آن بعضی از مواد دارای عاملی انتخابی هستند که آن عامل مخصوص کشت یا جدا کردن گروه خاصی از میکروبها است و معمولاً مانع از رشد میکروارگانیسمهای نامطلوب میشود و بدین ترتیب میکروارگانیسمهای مطلوب رشد بیشتری پیدا میکنند. میتوان آگار خون بلور بنفش و آگار تایرمارتین را به عنوان مثالهایی از محیط کشت انتخابی نام برد.
محیط کشت اختصاصی (Special Media)
- محیط کشت ترابری (Transport Media) این محیط برای جلوگیری از خشک شدن، رشد بیش از حد باکتری و آلودگی مورد استفاده قرار میگیرد و اضافه کردن زغال سبب خنثی شدن عوامل منع کننده میشود.
- محیط کشت سنجش (Assay Media) که برای سنجش آنتی بیوتیکها، آمینواسیدها و ویتامینها استفاده میشود.
- محیط کشت بیهوازی (Anaerobic Media) باکتریهای بیهوازی برای رشد به محیطی با مقدار کمی اکسیژن نیاز دارند.
محیط کشت مایع( Liquid or Broth media) این نوع محیط کشت فاقد آگار است به همین علت این محیط کشت به صورت جامد نیست. معمولاً میکروارگانیسمها در لوله آزمایش رشد میکنند. لوله آزمایش باید در زاویه 30 درجه قرار گیرد و دهانه آن برای ضد عفونی شدن به وسیله شعله حرارت ببیند. درپوش لوله نیز باید ضد عفونی شود.
محیط کشت جامد (Solid media) نوعی محیط کشت است که در ترکیب آن 5/1 تا 2درصد آگار وجود دارد و به صورت جامد است و معمولاً میکروارگانیسمها در پلیت قرار میگیرند.
کشت در محیط جامد در ارلن مایر به دو صورت عمودی و شیبدار صورت میگیرد
- کشت به صورت عمودی: در ابتدا چیزی در حدود 5 الی 10 میلی لیتر از محیط کشت را در لوله ارلن ریخته و لوله ارلن را به صورت عمودی میگذاریم و مدتی صبر میکنیم ، پس از آن به وسیله سوزنی مخصوص، میکروارگانیسم مورد نظر را در مرکز و در عمق محیط کشت پخش میکنیم.
- کشت به صورت شیبدار: در این روش چیزی در حدود 5 میلی لیتر از محیط کشت را در لوله آزمایش ارلن مایر میریزیم و لوله آزمایش را باید طوری قرار دهیم که محیط کشت شیبدار شود و پس از آن میکروارگانیسم مورد نظر را توسط سوزن مخصوص در محیط کشت پخش میکنیم.
- کشت در محیط جامد در ارلن مایر و در پلیت به روشهای خطی، دولایه و در سطح محیط صورت میگیرد.
- کشت خطی: در این روش میتوان به وسیله فیلدوپلاتین میکرواگانیسم مورد نظر را به صورت خطی کشت داد.
- کشت دولایه: در این روش سوسپانسیون باکتری را به محیط کشت اضافه میکنند و پس از مدتی پلیت را به صورت برعکس قرار میدهند تا قطرههای آب در سطح محیط قرار نگیرد.
- کشت در سطح محیط: در این روش میکروارگانیسم مورد نظر را در سطح محیط کشت میریزند و سپس آن را در سطح محیط کشت پخش میکنند.
- محیط کشت نیمه جامد یا ژلهای (Semi solid media): این محیط با آگار با غلظت های 5 درصد یا کمتر تولید میشود. محیطی است که در آن میزان آگار محیطهای جامد بیشتر از آگار ترکیب محیط رشد است. مثلاً محیط کشت SIM.
معمولاً این روش از کشت برای بررسی توانایی حرکت باکتری مورد استفاده قرار میگیرد و به همین دلیل نمونه را با میله مخصوص وارد محیط کشت نموده و قبل از رسیدن به انتهای محیط کشت آن را خارح میکنند.
برای تکثیر و رشد سلول، میکروب و باکتری محیط کشت باید اجزای زیر را دربرداشته باشد
- مواد مغذی: آمینواسید (که برای ساخت پروتئین استفاده میشود)، مواد آلی و منابع کربن به عنوان منبع انرژی (مثل گلوتامین و گلوگز)، ویتامین (که تاثیر مثبتی بر دوام و رشد سلول دارد) و مواد معدنی
- فاکتور رشد که سلول را برای رشد تحریک میکند.
- گازهایی مثل CO2 و O2
- هورمونها
- تنظیم کننده فشار اسمزی
- تنظیم کننده دما (در شرایط عادی 37 درجه سانتی گراد باشد)
- تنظیم کننده رطوبت (در شرایط عادی 95 درصد باشد )
- تنظیم کننده pH (برای تنظیم pH در محیط کشت از بافر استفاده میشود)
نگهداری محیطهای کشت
اگر محیط کشت بلافاصله به کار نمیرود باید در یک مکان خنک نگهداری شوند. این محیطهای کشت اگر برای مدت طولانی در دمای اتاق بمانند آب خود را از دست میدهند و خشک میشوند اما دریخچال با دمای 4 درجه سانتی گراد ماهها قابل نگهداری هستند.
نکاتی درباره کار با نمونههای میکروبیولوژیک
هنگام استفاده از لوپهای کشت باکتری، لوپ باید قطری در حدود 2 تا 3 میلی متر داشته باشد و حلقه آن کاملا بسته باشد تا پس از برداشتن نمونه و قبل از کشت دادن آن قطرات ریز از آن بر روی سطح نریزد.
نمونهها یا محیطهای کشت حاوی باکتری قبل از دور انداختن باید در ظرفی حاوی محول ساولن 10 درصد ریخته شوند و یا باید قبل از خروج از آزمایشگاه اتوکلاو شوند.
تیپها و پیپتهای آلوده باید قبل از دور ریختن با ساولن 10 ضدعفونی شوند و سپس اتوکلاو شوند.
همان طور که میدانید میکروب موجودی تک سلولی است که میتواند تمام نیازهای حیاتی خود را بدون نیاز به سلولهای دیگر برطرف کند. خرید کوره ازمایشگاهی میکروب همانند دیگر موجودات زنده برای رشد و تکثیر به عواملی اعم از آب و غذا و مواد آلی و معدنی نیاز دارد که تمام این عوامل در محیطی به نام محیط کشت وجود دارند و بدین صورت میکروب در محیط کشت رشد میکند. محیط کشت باتوجه به نوع کاربرد میتواند به صورت مایع و جامد و حتی ژلهای و نیمه جامد باشد. از انواع محیط کشت میتوان نوع دست ساز و نوع طبیعی (داخل سلول بدن یک جانور) را نام برد.
انواع محیط کشت
از انواع محیطهای کشت میتوانیم محیط کشت افتراقی، غنی کننده، انتخابی، اختصاصی، پایه و کامل را نام ببریم.
محیط کشت پایه و عمومی (General Purpose Media/Basic Media) نسبت به دیگر محیطهای کشت ساده است و دارای آب و مواد مغذی است و معمولا در این نوع محیط کشت جداسازی اولیه میکروارگانیسمها و سلولها صورت میگیرد.
محیط کشت غنی کننده ((Enrichment Media زمانی به کار میرود که تعداد میکروبها در نمونه کم بوده و یا به دلیل وجود مقدار زیادی از میکروبها در نمونه، جدا کردن آن با مشکل همراه میشود. در این نوع محیط کشت فاکتور رشد وجود دارد و به وسیله آن سلول برای رشد تحریک میشود. از جمله محیطهای کشت غنی میتوان آگار خون و سرم لوفر را مثال زد.
محیط کشت افتراقی (Differential Media) یکی از محیطهای کشت کاربردی در زمینههای بیولوژی است و طوری طراحی شده است که میتواند توسط رنگ کلونی، باکتریهای مختلف را تشخیص دهد. میتوان آگار نمک منیتول و آگار مک کانکی را به عنوان مثالهایی از محیط کشت افتراقی نام برد.
محیط کشت کامل (Complete Media) همهی مواد لازم برای کشت و رشد باکتریها را دارد و چیزی حدوده 80% باکتریها میتوانند در این نوع از محیط کشت رشد کنند.
محیط کشت انتخابی ((Selective Media محیطی است که در آن بعضی از مواد دارای عاملی انتخابی هستند که آن عامل مخصوص کشت یا جدا کردن گروه خاصی از میکروبها است و معمولاً مانع از رشد میکروارگانیسمهای نامطلوب میشود و بدین ترتیب میکروارگانیسمهای مطلوب رشد بیشتری پیدا میکنند. میتوان آگار خون بلور بنفش و آگار تایرمارتین را به عنوان مثالهایی از محیط کشت انتخابی نام برد.
محیط کشت اختصاصی (Special Media)
- محیط کشت ترابری (Transport Media) این محیط برای جلوگیری از خشک شدن، رشد بیش از حد باکتری و آلودگی مورد استفاده قرار میگیرد و اضافه کردن زغال سبب خنثی شدن عوامل منع کننده میشود.
- محیط کشت سنجش (Assay Media) که برای سنجش آنتی بیوتیکها، آمینواسیدها و ویتامینها استفاده میشود.
- محیط کشت بیهوازی (Anaerobic Media) باکتریهای بیهوازی برای رشد به محیطی با مقدار کمی اکسیژن نیاز دارند.
محیط کشت مایع( Liquid or Broth media) این نوع محیط کشت فاقد آگار است به همین علت این محیط کشت به صورت جامد نیست. معمولاً میکروارگانیسمها در لوله آزمایش رشد میکنند. لوله آزمایش باید در زاویه 30 درجه قرار گیرد و دهانه آن برای ضد عفونی شدن به وسیله شعله حرارت ببیند. درپوش لوله نیز باید ضد عفونی شود.
محیط کشت جامد (Solid media) نوعی محیط کشت است که در ترکیب آن 5/1 تا 2درصد آگار وجود دارد و به صورت جامد است و معمولاً میکروارگانیسمها در پلیت قرار میگیرند.
کشت در محیط جامد در ارلن مایر به دو صورت عمودی و شیبدار صورت میگیرد
- کشت به صورت عمودی: در ابتدا چیزی در حدود 5 الی 10 میلی لیتر از محیط کشت را در لوله ارلن ریخته و لوله ارلن را به صورت عمودی میگذاریم و مدتی صبر میکنیم ، پس از آن به وسیله سوزنی مخصوص، میکروارگانیسم مورد نظر را در مرکز و در عمق محیط کشت پخش میکنیم.
- کشت به صورت شیبدار: در این روش چیزی در حدود 5 میلی لیتر از محیط کشت را در لوله آزمایش ارلن مایر میریزیم و لوله آزمایش را باید طوری قرار دهیم که محیط کشت شیبدار شود و پس از آن میکروارگانیسم مورد نظر را توسط سوزن مخصوص در محیط کشت پخش میکنیم.
- کشت در محیط جامد در ارلن مایر و در پلیت به روشهای خطی، دولایه و در سطح محیط صورت میگیرد.
- کشت خطی: در این روش میتوان به وسیله فیلدوپلاتین میکرواگانیسم مورد نظر را به صورت خطی کشت داد.
- کشت دولایه: در این روش سوسپانسیون باکتری را به محیط کشت اضافه میکنند و پس از مدتی پلیت را به صورت برعکس قرار میدهند تا قطرههای آب در سطح محیط قرار نگیرد.
- کشت در سطح محیط: در این روش میکروارگانیسم مورد نظر را در سطح محیط کشت میریزند و سپس آن را در سطح محیط کشت پخش میکنند.
- محیط کشت نیمه جامد یا ژلهای (Semi solid media): این محیط با آگار با غلظت های 5 درصد یا کمتر تولید میشود. محیطی است که در آن میزان آگار محیطهای جامد بیشتر از آگار ترکیب محیط رشد است. مثلاً محیط کشت SIM.
معمولاً این روش از کشت برای بررسی توانایی حرکت باکتری مورد استفاده قرار میگیرد و به همین دلیل نمونه را با میله مخصوص وارد محیط کشت نموده و قبل از رسیدن به انتهای محیط کشت آن را خارح میکنند.
برای تکثیر و رشد سلول، میکروب و باکتری محیط کشت باید اجزای زیر را دربرداشته باشد
- مواد مغذی: آمینواسید (که برای ساخت پروتئین استفاده میشود)، مواد آلی و منابع کربن به عنوان منبع انرژی (مثل گلوتامین و گلوگز)، ویتامین (که تاثیر مثبتی بر دوام و رشد سلول دارد) و مواد معدنی
- فاکتور رشد که سلول را برای رشد تحریک میکند.
- گازهایی مثل CO2 و O2
- هورمونها
- تنظیم کننده فشار اسمزی
- تنظیم کننده دما (در شرایط عادی 37 درجه سانتی گراد باشد)
- تنظیم کننده رطوبت (در شرایط عادی 95 درصد باشد )
- تنظیم کننده pH (برای تنظیم pH در محیط کشت از بافر استفاده میشود)
نگهداری محیطهای کشت
اگر محیط کشت بلافاصله به کار نمیرود باید در یک مکان خنک نگهداری شوند. این محیطهای کشت اگر برای مدت طولانی در دمای اتاق بمانند آب خود را از دست میدهند و خشک میشوند اما دریخچال با دمای 4 درجه سانتی گراد ماهها قابل نگهداری هستند.
نکاتی درباره کار با نمونههای میکروبیولوژیک
هنگام استفاده از لوپهای کشت باکتری، لوپ باید قطری در حدود 2 تا 3 میلی متر داشته باشد و حلقه آن کاملا بسته باشد تا پس از برداشتن نمونه و قبل از کشت دادن آن قطرات ریز از آن بر روی سطح نریزد.
نمونهها یا محیطهای کشت حاوی باکتری قبل از دور انداختن باید در ظرفی حاوی محول ساولن 10 درصد ریخته شوند و یا باید قبل از خروج از آزمایشگاه اتوکلاو شوند.
تیپها و پیپتهای آلوده باید قبل از دور ریختن با ساولن 10 ضدعفونی شوند و سپس اتوکلاو شوند.
انحلال شرکت ثبت شده ی خارجی